Gemeentesites zijn steeds vaker open source
Gemeenten kiezen steeds vaker een open source Content Management Systeem (CMS) voor hun website. In 6 jaar is het aandeel open source verdrievoudigd. De meest gebruikte opensource-pakketten zijn Typo3 en Drupal. Toch is open source niet per se de beste keuze. Belangrijker zijn de kosten en het gemak waarmee de site is aan te passen.
Noot: dit artikel is ook verschenen op LinkedIn. Jouw reactie is daar welkom!
Constante trend naar open source
Sinds 2011 is het aandeel open source bij gemeentesites gestegen van 10% naar 30%.
Trend gebruik open source gemeentesites (Bron: 200 OK)
| Jaar | Open CMS | Closed CMS |
|---|---|---|
| 2011 | 8% | 92% |
| 2012 | 11% | 89% |
| 2013 | 13% | 87% |
| 2014 | 17% | 83% |
| 2015 | 22% | 78% |
| 2016 | 25% | 75% |
| 2017 | 28% | 72% |
Typo3 en Drupal meest gebruikte open-source-systemen
Het grootste marktaandeel heeft Typo3 (inclusief Neos) met 54% (61 gemeenten), gevolgd door Drupal met 41% (47 gemeenten). De overige 5% zijn 4 verschillende CMS-en: WordPress (2), Dev CMS (2), Plone (1) en Ariadne (1).
Aandeel open source CMS-en bij gemeenten (Bron: 200 OK)
Het grote aandeel voor Drupal en Typo3 is goed verklaarbaar, want beide CMS-en hebben veel aangepaste modules speciaal voor gemeenten. Typo3 heeft een gebruikersvereniging met Typo3Gem, waarin de leden aanpassingen in het CMS laten ontwikkelen en met elkaar delen. Bij Drupal is er zelfs een volledige website voor gemeenten (Drupal voor gemeenten), die elke gemeente kosteloos kan gebruiken.
Open source: minder afhankelijk van de leverancier
Het grote voordeel van open source is de kleinere leveranciersafhankelijkheid. De afhankelijkheid van een softwareleverancier heet vendor lock-in en is een bekend en groot probleem binnen de ICT. Denk maar aan de afhankelijkheid die overheden hebben met producten van Microsoft en waarbij ze niet eens de mogelijkheid hebben om te stoppen met Windows XP of met Internet Explorer.
Deze kleinere leveranciersafhankelijkheid heeft een aantal voordelen. Ten eerste zorgt het voor lagere prijzen dan bij closed source, doordat er een betere marktwerking is. Ten tweede is de overstap naar een andere leverancier net wat makkelijker, want je wisselt niet van site maar alleen van leverancier. Heb je een Drupal-site en je contact met de webbouwer loopt niet goed, dan kies je gewoon een andere ondersteuner van Drupal. Toch ligt dit in de praktijk wel iets genuanceerder dan het bovenstaande doet vermoeden. Ook met open source krijg je een afhankelijkheid van je bouwer. Er is altijd maatwerk nodig en overstappen is ook niet altijd eenvoudig.
Kies voor de bouwer, niet voor het CMS
Open source en closed source zijn kwalitatief niet verschillend. Qua functionaliteiten verschillen de pakketten ook niet; alle grote CMS-en bieden voldoende mogelijkheden.
Belangrijker is de leverancier. Bij de beoordeling van de leverancier zijn 3 criteria belangrijk:
- Kosten
- Vendor lock-in
- Flexibiliteit
Open source scoort in het algemeen beter op deze 3 variabelen.
Bij de kosten gaat het niet alleen om de aanschafkosten, maar om de integrale kosten over een langere periode, bijvoorbeeld 3 jaar. Vraag bijvoorbeeld bij collega-gemeenten de kosten van de website op en vergelijk op die manier de leveranciers (webbouwers).
De leveranciersafhankelijkheid – de vendor lock-in – is met open source in principe kleiner, want het CMS is niet van de leverancier, maar is vrij te downloaden voor iedereen. Toch gaan leveranciers hier ook verschillend mee om, bijvoorbeeld op welke manier ze aanpassingen doen: closed of open.
Bij flexibiliteit gaat het om het gemak waarmee de leverancier veranderingen in de site kan aanbrengen. Het kunnen veranderen bepaalt uiteindelijk de kwaliteit van de website. Een site moet voortdurend aanpasbaar zijn. Kies een webbouwer die snel en tegen lage kosten de aanpassingen kan doen.
Kies een webbouwer die kleiner is dan jij
Speelt de grootte van de webbouwer nog een rol? Ja, kleinere webbouwers zijn veel flexibeler. Zij luisteren naar je, want je bent voor hen nog een substantiële inkomstenbron. Onze vuistregel is daarom: kies een webbouwer die kleiner is dan jij. Voor de grote gemeenten betekent dit dat je een middelgrote bouwer kiest. Voor kleinere gemeenten zijn kleine webbouwers een goede keuze.
Zorg dat technische competentie aanwezig is in je webteam
Tot slot: de rol van jou en je webteam. Zorg dat de technische competentie in jouw team aanwezig is. Zorg dat er een webmaster is die de techniek van het web goed begrijpt en zelf veel kan aanpassen in het CMS. Niet alleen verklein je zo de afhankelijkheid met de leverancier, ook ben je zo een goede sparringspartner naar je leverancier en bouw je zo samen aan een betere kwaliteit van je website.